Η ορεινή Τριφυλία και η Κατοχή

Πέμπτη, Οκτωβρίου 28, 2010 Αναρτήθηκε από ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΥΛΩΝΑΣ

Στην ανάρτηση αυτή αφιερώνουμε μερικές γραμμές από την Αντίσταση που έκαναν οι Τριφύλιοι απέναντι στι κατοχικές δυνάμεις (Ιταλούς και Γερμανούς). Οι πληροφορίες που αντλούμε μας περιγράφουν παραστατικά την κατάσταση σε κύρια χωριά της ορεινής Τριφυλίας που πρωταγωνίστησαν στα γεγονότα, έχοντας τις απώλειές τους σε αθώα θύματα ή γενναίους αγωνιστές.

Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΟΡΕΙΝΗ ΤΡΙΦΥΛΙΑ
Στην ορεινή Τριφυλία λίγες ήταν οι ιταλικές δυνάμεις. Περί τους 150 άνδρες εγκαταστάθηκαν στο κέντρο της ορεινής Τριφυλίας το Κοπανάκι. Ενισχυμένο φυλάκιο από 150 άνδρες τοποθέτησαν στα γεφύρια της σιδηροδρομικής γραμμής μεταξύ Κοπανακίου- Καλόνερου στη θέση Κακόρεμα.
Οι Γερμανοί κατασκεύασαν οχυρά και τοποθέτησαν βαρύ πυροβολικό βορειοανατολικά και σε απόσταση μιας περίπου ώρας από την Κυπαρισσία στην περιοχή του χωριού Ράχες. Γερμανικό επίσης φυλάκιο έλεγχε το οδικό γεφύρι της Αρκαδιάς.
Ύστερα από αυτά, όλη η Επαρχία Τριφυλίας από το Βασιλικό- Κοπανάκι μέχρι τους Γαργαλιάνους- Χώρα βρέθηκε κυκλωμένη από μεγάλες δυνάμεις ιταλικού και γερμανικού στρατού. Η συγκρότηση ομάδων αντίστασης στην περιοχή ήταν αναγκαία, και η δράση τους κατά την κατοχή ήταν καθοριστική.

ΤΟ ΠΛΑΤΑΝΙΤΙΚΟ ΒΟΥΝΙ, ΤΟΠΟΘΕΣΙΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ ΑΝΤΑΡΤΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ

Στα τέλη του Μάη του 1943, όταν η ορεινή Τριφυλία  δεν ήταν ελεύθερη, είχε εγκατασταθεί στην περιοχή αγγλική αποστολή και βρισκόταν υπό την προστασία του αντάρτικου ΕΑΜ και είχαν γίνει τρεις με τέσσερις ρίψεις πολεμικού υλικού, άρχισαν να φτάνουν στο πλατανίτικο Βουνί μόνιμοι αξιωματικοί. Αυτή ήταν μία πρόσκληση του Άγγλου Ριντ ο οποίος και πρότεινε κάποιους όρους με τον ερχομό τον αξιωματικών. Το ΕΑΜ Πελοποννήσου τους εδέχθηκε τελικώς και έτσι σύντομα άρχισαν να εξοπλίζονται αντάρτικες ομάδες με τα όπλα που κρατούσε ο Ριντ στην αποθήκη και ονομάστηκαν Ελληνικός Στρατός (Ε.Σ.) με διοικητή το Γεώργιο Καραχάλιο. Έτσι, κατά τις 10- 20 Ιουνίου υπήρχαν στο πλατανίτικο Βουνί δύο αντάρτικα συγκροτήματα, του ΕΛΑΣ- αντάρτικο του ΕΑΜ- και του ΕΣ, με δύναμη 150 άντρες περίπου το καθένα.
Ένα αξιοσημείωτο γεγονός είναι ότι στην περιοχή αυτή συγκεντρώνεται πλήθος κόσμου από τη Μεσσηνία και την Ηλεία, που ανεβαίνουν στα Πλατάνια και την Αυλώνα για να συναντήσουν και να συνομιλήσουν με τους αντάρτες. Ο γιατρός Κανελλόπουλος το χαρακτηρίζει «λαϊκό προσκύνημα». Οι αγανακτισμένοι και ταλαιπωρημένοι άνθρωποι από την Κατοχή βρίσκουν στους αγώνες των ΕΑΜιτών την ελπίδα για το τώρα και το αύριο το δικό τους. Επιτροπές από πόλεις και χωριά, προσωπικότητες, γιατροί, δικηγόροι, κοινωνικοί παράγοντες φτάνουν κάθε μέρα στο Βουνί. Η εθνική υπερηφάνεια αποτυπώνεται στα πρόσωπα των αγωνιστών.
Ο Ζερβής αναφέρει στο σύγγραμμά του για την Κατοχή στη Μεσσηνία ότι επίθεση του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ κατά του ΕΣ επιχειρήθηκε στις 6 Αυγούστου στα Περιβόλια (Γάρδιτσα) Τριφυλίας, όπου από εκεί ξεκινά η προσπάθεια του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ (ΚΚΕ) για την κατάλυση των Εθνικών Ομάδων Ανταρτών του ΕΣ και λαμβάνει χώρα επιθετική ενέργεια. Το ΕΑΜ εξαρχής είχε εκφράσει το δισταγμό της να γίνουν αποδεκτοί οι όροι του Ριντ, γιατί «στον περιορισμένο χώρο της Τριφυλίας- Ολυμπίας δεν είναι δυνατή η συνύπαρξη δύο αντάρτικων συγκροτημάτων, που ακόμη δεν έχουν συμφωνήσει για κοινή διοίκηση και ενότητα. Θα δημιουργηθούν διάφορα προβλήματα και προστριβές».

ΜΑΧΕΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΛΑΣ ΣΤΗΝ ΟΡΕΙΝΗ ΤΡΙΦΥΛΙΑ

  • Κακόρεμα (19-07-1943): Στη σιδηροδρομική γραμμή μεταξύ Κοπανακίου και στάσεως Σιδηροκάστρου και στην τοποθεσία Κακόρεμα κοντά στο χωριό Γλυκορίζι, υπάρχουν τρεις συνεχόμενες σχεδόν γέφυρες, από τις οποίες η μεσαία έχει μήκος 200 περίπου μέτρα και ύψος περισσότερο από 15 μέτρα. Από τις αρχές της κατοχής οι Ιταλοί φρουρούσαν τις γέφυρες με αρκετή δύναμη, 100 και πλέον στρατιώτες. Τον Ιούνιο του 1943 το ΕΑΜ και ο ΕΛΑΣ προσπάθησαν να εξακριβώσουν τις διαθέσεις των Ιταλών στρατιωτών, πλησίαζε τότε η κατάρρευση της Ιταλίας. Την επαφή με τους Ιταλούς στρατιώτες ανέλαβαν δύο στελέχη του ΕΑΜ, ο δάσκαλος Αυλώνας Χρήστος Μάμαλος από την Κέρκυρα, που γνώριζε καλά τα ιταλικά, και ο Γιάννης Γκιουμές από το Γλυκορίζι, που ήξερε την περιοχή. Πήγαν εκεί και συναντήθηκαν με δύο στρατιώτες από τη Βενετία. Ο δάσκαλος τους είπε ότι ο σκοπός της επίσκεψής τους ήταν να ζητήσουν φάρμακα ελονοσίας για τους αρρώστους μαθητές του. Ακολούθησε συζήτηση γενική στην αρχή και πιο συγκεκριμένη στη συνέχεια για τον πόλεμο, τις επιχειρήσεις στα μέτωπα και τις δυσκολίες που αντιμετώπιζαν οι Ιταλοί και οι Γερμανοί. Ο Μάμαλος ξεθάρρεψε και προχώρησε τη συζήτηση. Τους είπε ότι ο πόλεμος πήρε τη στροφή του και η νίκη του αγγλο-αμερικανο-σοβιετικού συνασπισμού είναι βέβαιη και πως καλά θα έκαναν να τα παρατήσουν και να ενωθούν με τους αντάρτες. Τους διαβεβαίωσε και έδωσε γραπτή εγγύηση ότι θα είχαν την ασφάλειά τους και θα απέφευγαν τις ταλαιπωρίες του πολέμου, σίγουρη διαμονή και διατροφή. Οι στρατιώτες από τη Βενετία εκείνη τη στιγμή συμφώνησαν αλλά όταν συζήτησαν με τον αξιωματικό τους, η συμφωνία μπήκε σε πάγο. Ο Γκιουμές που επιχείρησε για δεύτερη φορά να τους συναντήσει δεν έτυχε καλής συμπεριφοράς από τους Ιταλούς και απειλήθηκε. Η αφορμή εδώθη στους αντάρτες, οι οποίοι με πληροφορίες ακριβείς από τον Γκιουμέ και τις ενισχύσεις από τον Επαμεινώνδα Παπαδόπουλο- Θανάση Γιαννόπουλο, γύρω στους 50 άντρες, ξεκίνησαν από το Βουνί στις 19 Ιουλίου και όταν νύχτωσε έφτασαν στην περιοχή Κακόρεμα. Έκοψαν τα σύρματα της τηλεφωνικής γραμμής προς το Κοπανάκι και την Κυπαρισσία και η ομάδα κρούσεως που είχε συγκροτηθεί προχώρησε προς τη μεσαία γέφυρα, που υπήρχε η κύρια ιταλική δύναμη. Όταν έφτασαν στο φυλάκιο ο δάσκαλος Μάμαλος τους έδωσε ακόμη μία ευκαιρία με το να ανακαλέσουν την προηγούμενη αρνητική τους στάση. Εκείνοι αμετάκλητοι απάντησαν με πυκνούς πυροβολισμούς με πολυβόλα και ατομικά όπλα. Ακολούθησε μάχη που κράτησε περίπου μισή ώρα. Οι αντάρτες δεν επέμειναν περισσότερο γιατί κατάλαβαν ότι η φρουρά είχε ενισχυθεί. Από αυτή τη μάχη οι Ιταλοί είχαν 1 νεκρό και 3- 4 τραυματίες, από τους οποίους ο ένας ήταν αξιωματικός. Η επιχείρηση στο Κακόρεμα ανησύχησε πολύ τους Ιταλούς εκείνη την περίοδο και τους ανάγκασε να ενισχύσουν τη φρουρά στη γέφυρα με περισσότερες δυνάμεις.
  • Αετός (09-09-1943): Δύο διμοιρίες του πρώτου λόχου του 9ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ κατέφτασαν στον Αετό τα ξημερώματα της 9ης Σεπτεμβρίου. Διοικητής του λόχου ήταν ο Ναπολέων Παπαγιαννόπουλος από το Ψάρι. Οι ΕΛΑΣίτες συμφώνησαν πως έπρεπε να εξοντώσουν τους Γερμανούς που είχαν μπει σε μια ταβέρνα του χωριού. Διατάχτηκε, λοιπόν, μία ομάδα με ομαδάρχη τον Αητοβουναίο λοχία Πάνο Καζάντζα, να μπλοκάρει και να εξοντώσει τους Γερμανούς μέσα στην ταβέρνα. Όμως, επειδή είχαν φύγει την ώρα εκείνη οι Γερμανοί από την ταβέρνα και προχωρούσαν προς το Μαλίκι. Άρχισε το ντουφεκίδι στους Γερμανούς που είχαν ξεμείνει στον Αητό αλλά και σε αυτούς που έφευγαν. Πιάστηκαν αιχμάλωτοι, μόνο ένας γλίτωσε και έφυγε για το Δώριο. Στο δρόμο έπεσε σε ένα 15χρονο τσοπανόπουλο που τον μαχαίρωσε αλλά ο γερμανός κατάφερε και έφυγε τραυματισμένος. Όταν έφτασε στο Δώριο, ειδοποίησε για το γεγονός τους Γερμανούς. Οι ΕΛΑΣίτες έφυγαν για τα Σελά. (Αφήγηση Δημητρίου Κυριαζή)
  • Το κάψιμο του Αετού – Επιδρομή στο Σιδηρόκαστρο και Πιτσά (10-09-1943): Μετά τις μάχες του Αετού και του Πάστρα, στις οποίες σκοτώθηκαν ή αιχμαλωτίσθηκαν όσοι Γερμανοί ξεκίνησαν για τα χωριά αυτά, εφαρμόστηκαν από τους Γερμανούς αντίποινα σε βάρος των χωριών.Το απόγευμα της 9ης Σεπτεμβρίου βομβαρδίστηκε με πυροβολικό ο Αετός. Την επομένη, 10η Σεπτεμβρίου, ισχυρές γερμανικές δυνάμεις πήγαν στον Αετό και δεν άφησαν τίποτα όρθιο. Δε βρήκαν κανέναν εκεί εκτός από 10 γέροντες αρρώστους. Έβαλαν φωτιά και έκαψαν 270 με 280 σπίτια, μέσα στα οποία κάηκαν και οι γέροντες. Δύο από αυτούς ονομάζονταν Γ. Γεωργιλάς και Κωνστ. Γκότσης.Την ίδια μέρα, άλλες γερμανικές δυνάμεις από την Κυπαρισσία πήγαν στο Σιδηρόκαστρο. Περικύκλωσαν το χωριό από διάφορα σημεία και άρχισαν να πυροβολούν τον κόσμο που έτρεχε να κρυφτεί. Σκότωσαν το Χρήστο Γ. Κωνσταντινίδη, ταγματάρχη, το γέρο Στάθη Πετρόπουλο και το Γιώργη Ανδριόπουλο και τραυμάτισαν άλλους 3 με 4 κατοίκους.
  • Πάστρα- κοντά στου Πιτσά (09-09-1943): Την ίδια μέρα και ίδια περίπου ώρα που έγινε η μάχη στον Αετό, δηλαδή τις μεσημβρινές ώρες τις 9ης Σεπτεμβρίου 1943, έγινε και η Μάχη στο Πάστρα. Ταυτόχρονα με το γερμανικό τμήμα που πήγε από το Δώριο στον Αετό, άλλο τμήμα έφυγε για το Πιτσά. Εκεί είχε φτάσει από τη νύχτα η Τρίτη διμοιρία του λόχου του Ναπολέοντα Δημητρόπουλου, από τη Μερόπη,. Όταν οι Γερμανοί ανηφόριζαν τις στροφές για να μπουν στο χωριό, δέχτηκαν την επίθεση των ανταρτών. Από τους 18 Γερμανούς δε γλίτωσε κανένας. Ο Χρήστος Αντωνόπουλος, από το Πιτσά, που τυχαίως βρισκόταν στο χωριό του, πήρε μέρος στη μάχη. Μετά τη μάχη συνέστησε στους χωριανούς να μαζέψουν τους νεκρούς Γερμανούς στον αυλόγυρο της εκκλησίας.Όταν την επομένη οι γερμανικές δυνάμεις από το Δώριο πήγαν στο χωριό, είδαν τις γυναίκες να περιποιούνται τους νεκρούς. Γι αυτό αρκέστηκαν να τους παραλάβουν χωρίς να εφαρμόσουν αντίποινα. (Αφήγηση Δημητρίου Κυριαζή)
  • Καμάρι-Κοπανάκι (Ιούνιος 1944): Ο ένατος λόχος του 3ου Συντάγματος ΕΛΑΣ, με διοικητή τον Επαμεινώνδα Παπαδόπουλο, είχε αναπτυχθεί από το Καμάρι μέχρι το Πιτσά. Ένα γερμανικό απόσπασμα ενισχυμένο με ταγματασφαλίτες της βάσης Κοπανακίου- δύναμη γύρω στους 100 άνδρες- κινήθηκε προς το Καμάρι. Η διμοιρία που βρισκόταν εκεί με διμοιρίτη τον ανθυπολοχαγό Σπύρο Νικολακόπουλο, ειδοποιήθηκε από τους παρατηρητές της. Πήρε θέσεις στα γύρω υψωματάκια του χωριού και όταν οι Γερμανοί και οι ταγματασφαλίτες φτάσανε στα 300 μέτρα, τους χτύπησε. Το βάλανε στα πόδια για τη βάση τους στο Κοπανάκι και οι αντάρτες τους κυνηγούσαν. Η διμοιρία που βρισκόταν στο Πιτσά, όταν άκουσε το ντουφεκίδι κινήθηκε προς το Κοπανάκι για να προλάβει να βγει μπροστά στους Γερμανούς. Επικεφαλής ο διοικητής του λόχου. Πρόκαμε ακριβώς τη στιγμή που οι κυνηγημένοι γερμανοταγματασφαλίτες μπαίνανε στο Κοπανάκι. Οι ΕΛΑΣίτες πιάσανε τα πρώτα σπίτια του χωριού, οι γερμανοταγματασφαλίτες προχωρούσαν προς το Σιδηροδρομικό Σταθμό. Οι αντάρτες δίστασαν να προχωρήσουν προς τα εκεί, γιατί δε γνώριζαν τον αριθμό των γερμανικών δυνάμεων, και αποχώρησαν. Σε αυτή τη μάχη σκοτώθηκε ο αντάρτης Κώστας Ψύχας από τη Χώρα Τριφυλίς. Τον σκότωσε ο τραυματίας Γερμανός που κείτονταν δίπλα στο δρόμο που πέρασε ο Κώστας απροφύλαχτος. Τον Γερμανό αποτελείωσαν οι αντάρτες. Τραυματίστηκε ο Κώστας Τασόπουλος (Τσέρτης). Σκοτωμένοι και τραυματίες από τους Γερμανούς- ταγματασφαλίτες ήταν αρκετοί, δεν ξέρω πόσοι. Πήραμε λάφυρα και μυδράλια, όπλα, πυρομαχικά, που τα πετούσαν στο φευγιό τους. Η επίδραση της μάχης αυτής στο ηθικό του κόσμου ήταν μεγάλη. Είδαν με τα μάτια τους, λίγους αντάρτες να κυνηγούν τους υπεροπτικούς Γερμανούς, ας αφήσουμε τους ταγματασφαλίτες. Όπως μαθεύτηκε αργότερα, οι Γερμανοί του Κοπανακίου τρομοκρατήθηκαν τόσο που, αν οι αντάρτες προχωρούσαν μέσα στο χωριό, ήταν έτοιμοι να μπουν στο τρένο που περίμενε να φύγουν. Δυστυχώς, η άγνοια για τη δύναμή τους και το ότι δεν εκδηλώθηκε επίθεση και από τον όγδοο λόχο του 3ου τάγματος (Δ/ της Γιώργης Μακαρούνης), που είχε αναπτυχθεί στα νότια του Κοπανακίου, μεταξύ Αετού- Κοπανακίου είχε σαν αποτέλεσμα να μην μπούμε στο Κοπανάκι. Αν παίρναμε κείνη την ημέρα το Κοπανάκι, ποιος ξέρει, πιθανόν να μη δημιουργιόταν βάση ταγματασφαλιτών. Τον σκοτωμένο αντάρτη Κώστα Ψύχα θάψαμε στο νεκροταφείο του Σιδηροκάστρου. (Αφήγηση του Δημητρίου Κυριαζή)
ΟΙ ΝΕΚΡΟΙ ΤΗΣ ΟΡΕΙΝΗΣ ΤΡΙΦΥΛΙΑΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΚΑΤΟΧΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ

Εκτελέστηκαν από τους Ιταλούς: 1
Αετός (1)
Σκοτώθηκαν από Γερμανούς και συνεργάτες των Γερμανών: 6
Γλυκορίζι (1), Κοπανάκι (4), Ψάρι (1)
Εκτελέστηκαν από τους Γερμανούς: 24
Αγριλιά (1), Αετός (6), Καμάρι- Πάστρα (4), Πλατάνια (2), Σιδηρόκαστρο (3), Σιτοχώρι- Φούσια (1), Ψάρι (7)

Αποστολόπουλος Μιχάλης από την Αγριλιά σκοτώθηκε από Γερμανούς στο Κοπανάκι το 1944
Γεωργιλάς Γιώργης, Γκότσης ή Κόρος Μήτρος, Καζάντζας Θεόδωρος, Ρέμπελος Μήτρος, Χαιμανάς Γιώργης από τον Αετό κάηκαν στα σπίτια τους από τους Γερμανούς στη μάχη στις 11 Σεπτεμβίου 1943
Γιαννόπουλος Γιώργης από τον Αετό εκτελέστηκε από τους Γερμανούς στην Τρίπολη, όπου και αγωνίστηκε
Φράγκου Άννα από το Βασιλικό εκτελέστηκε από τους Γερμανούς και ταγματασφαλίτες στο Μελιγαλά το 1944
Μπακόπουλος Βασίλης από το Γλυκορίζι απαγχονίστηκε από του Γερμανούς και ταγματασφαλίτες στην Αθήνα το 1944
Στρατίκης Βασίλης, Στρατίκης Κώστας Β., Ρούσσης Κώστας Π., Μπίκος Σωτήρης από Καμάρι- Πάστρα εκτελέστηκαν στις φυλακές της Τρίπολης από γερμανικό απόσπασμα στις 24 Γενάρη 1944, όπου είχαν μεταφερθεί από το Καμάρι τα ξημερώματα της 12ης Δεκεμβρίου 1943
Τζώρτζης Γιάννης του Βασιλείου από το Κοπανάκι εκτελέστηκε από τους Γερμανούς και ταγματασφαλίτες το 1944
Αδαμόπουλος Σωκράτης του Κωνσταντίνου, γεννήθηκε στο Σιδηρόκαστρο σκοτώθηκε στη μάχη του Μυστρά το 1944
Αδαμόπουλος Χρήστος του Κωνσταντίνου από την Αυλώνα, πολέμησε στο αλβανικό μέτωπο και μετά την κατάρρευση επέστρεψε στην Αυλώνα όπου πέθανε συνεπεία κακουχιών του πολέμου
Ανδρεόπουλος Γεώργιος από το Σιδηρόκαστρο, σκοτώθηκε από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής όταν αυτά πραγματοποίησαν επιδρομή στο Σιδηρόκαστρο στις 11 Σεπτέμβρη του 1943
Βασιλόπουλος Γεώργιος του Ιωάννη, γεννήθηκε το 1910 στο Σιδηρόκαστρο, υπηρετούσε στο 16ο ΣΠ ως δεκανέας, φονεύτηκε στο ύψωμα 1066 της Τρεμπεσίνας στις 10 Μαρτίου 1941
Γκόγκας Ιωάννης, γεννήθηκε στα Πλατάνια, εκτελέστηκε από τα γερμανικά στρατεύματα Κατοχής στην Κυπαρισσία το 1944
Ζαχαρόπουλος Χαράλαμπος του Παναγιώτη, Σιδηρόκαστρο, γεννήθηκε το 1907, υπηρετούσε στρατιώτης στο 309ο Σύνταγμα Ευζώνων, φονεύτηκε στο Τεπελένι 11 Μαρτίου 1941
Κωνσταντινίδης Χρήστος του Γεωργίου, γεννήθηκε στο Σιδηρόκαστρο και ήταν ταγματάρχης, σκοτώθηκε από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής στις 11 Σεπτεμβρίου 1943
Πετρόπουλος Ευστάθιος, γεννήθηκε στο Σιδηρόκαστρο, σκοτώθηκε από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής στις 11 Σεπτεμβρίου 1943

 Ας είναι αιωνία η μνήμη των ηρώων του 1940.

Πηγές:

Κανελλόπουλος Παναγιώτης, Η Εθνική Αντίσταση στην Τριφυλία, Αθήνα 1980
Ζερβής Νίκος, Η Γερμανική Κατοχή στη Μεσσηνία, Καλαμάτα
  • Digg
  • del.icio.us
  • StumbleUpon
  • Yahoo! Buzz
  • Technorati
  • Facebook
  • TwitThis
  • MySpace
  • LinkedIn
  • Live
  • Google
  • Reddit
  • Sphinn
  • Propeller
  • Slashdot
  • Netvibes

0 σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου