Αυτοδιοίκηση της περιοχής Αυλώνος μέχρι την κατάργηση των Δήμων

Κυριακή, Νοεμβρίου 14, 2010 Αναρτήθηκε από ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΥΛΩΝΑΣ

Περισσότερο επίκαιρο από ποτέ είναι το ζήτημα της αυτοδιοίκησης. Οι νέες αυτοδιοικητικές εκλογές του 2010 μας γεννούν ερωτήματα ιστορικά. Πλέον ο ιστορικός Δήμος Αυλώνος μαζί με τους Δήμους Αετού, Τριπύλας, Κυπαρισσίας, Φιλιατρών και Γαργαλιάνων θα αποτελούν τον ενιαίο Δήμο Τριφυλίας. Έχει ιστορικότητα αυτή η συνένωση; Οι Δήμοι που συνενώθηκαν έχουν συνοχή; Είναι μια επιτυχημένη επιλογή για το σχέδιο "Καλλικράτης" στην περιοχή αυτή; Όλα αυτά τα απαντάμε γυρίζοντας στο παρελθόν. Μέσα από την ιστορική αναδρομή που ακολουθεί σε δύο μέρη θα σας παρουσιάσουμε την Τριφυλία όπως άλλοτε υπήρχε είτε ως Επαρχία είτε ως Νομός είτε ως διασπασμένη σε πολλές Κοινότητες. Στο πρώτο μέρος της μελέτης μας θα ασχοληθούμε με την αυτοδιοίκηση έως και το 1907, μέχρι να καταργηθούν οι Δήμοι με νόμο και να συσταθούν οι κοινότητες.

ΕΠΑΡΧΙΕΣ ΤΡΙΦΥΛΙΑΣ ΚΑΙ ΟΛΥΜΠΙΑΣ- ΝΟΜΟΣ ΤΡΙΦΥΛΙΑΣ

Η περιοχή του Αυλώνος στην Ενετοκρατία υπαγόταν στο Νομό Μεθώνης και τα χωριά του είχαν τον εξής πληθυσμό: Αγριλιά 17 κάτοικοι, Αγαλιανή 29 κάτοικοι, Μουρτάτου 31 κάτοικοι, Πλατάνια 32 κάτοικοι, Ρίπεσι 26 κάτοικοι, Σιδηρόκαστρο 52 κάτοικοι (ΔΙΕΕ, τομ. Β’, σελ 702- 707)
Στα 1840 η Διοίκηση Τριφυλίας , που αποτελούνταν από τις Επαρχίες Τριφυλίας και Ολυμπίας, είχε συνολικά 6.986 οικογένειες και 36.413 κατοίκους(Εφ. Ταχύπτερος Φήμη, 21 Μαίου 1841, σελ 425 Α).
Ο Νομός Τριφυλίας και Ολυμπίας ιδρύθηκε αρχικά με το νόμο ΓΧΔΙ’ του 1886. Με το άρθρο 2 του νόμου ΒΧΔ’ της 6ης Ιουλίου 1899, ΦΕΚ 136, Α, «Περί διοικητικής διαιρέσεως του κράτους», η Μεσσηνία χωρίστηκε σε δύο τμήματα: Το Νομό Μεσσηνίας που αποτελέστηκε από τις Επαρχίες Καλαμάτας, Μεσσήνης και Πυλίας με πρωτεύουσα την Καλαμάτα και το Νομό Τριφυλίας από τις Επαρχίες Τριφυλίας και Ολυμπίας με πρωτεύουσα την Κυπαρισσία. Την περίοδο αυτή ιδρύθηκαν και έδρευαν στην πρωτεύουσα της Επαρχίας Τριφυλίας, Κυπαρισσία, όλες οι δημοτικές υπηρεσίες και αρχές, πλην μίας- αυτής του Νομάρχη. Καταργήθηκε με το νόμο ΓΥΛΔ’ της 16ης Απριλίου του 1909, ΦΕΚ 282, Α. Οι Επαρχίες Τριφυλίας και Ολυμπίας περιήλθαν στο Νομό Μεσσηνίας. Με τον υπ’ αριθμόν 1937/1939 αναγκαστικό νόμο, άρθρο 1, ΦΕΚ 355 και 395, «Περί μεταρρυθμίσεως των ορίων των Νομών Μεσσηνίας και Ηλείας», η Επαρχία Ολυμπίας αποσπάστηκε από το Νομό Μεσσηνίας και περιήλθε στο Νομό Ηλείας, πλην επτά κοινοτήτων της ορεινής Ολυμπίας, οι οποίες παρέμειναν στο Νομό Μεσσηνίας. Από το 1941 ιδρύθηκε Επαρχείο το οποίο καταργήθηκε το 1947. Το 1852 εξελέγη επαρχιακός σύμβουλος για το Δήμο Αυλώνος ο Δ. Γεωργακόπουλος (ΦΕΚ αρ. φυλ. 14, 10/04/1852, σελ 104 Β).

ΔΗΜΟΣ ΑΥΛΩΝΟΣ

Ο Δήμος Αυλώνος συστήθηκε το 1835, δόθηκε δε η ονομασία αυτή γιατί στην περιοχή του υπήρχε η αρχαία πόλη Αυλών. Πρώτος Δήμαρχος Αυλώνος διορίστηκε ο Αναγν. Αλεξόπουλος από το Σιδηρόκαστρο, δημογέροντας του χωριού και αξιωματικός του 1821. Ο Μίμης Φερέτος στα Μεσσηνιακά του 1968 αναφέρει ότι το 1939 ο Αναγν. Αλεξόπουλος υπηρετών ως δήμαρχος επικυρώνει πιστοποιητικά του αγωνιστή του 1821 Δημ. Μπουντούρη από την Αυλώνα.
Πρώτος εισπράκτορας ο Θεόδωρος Μπουντούρης, δημογέροντας και αγωνιστής του 1821 από το Καραμούσταφα. Οι εισπράκτορες τότε ήταν οι δεύτεροι στο αξίωμα μετά το δήμαρχο. Το 1836 ο Δήμος περιελάμβανε τα χωριά: Σιδηρόκαστρο (έδρα του Δήμου), Καλλίτσαινα, Βανάδα, Μουρτάτου (Γλυκορίζι) , Αγαλιανή, Βλασσάδα, Καλό Νερό, Καραμούσταφα, Πλατάνια. (ΦΕΚ αρ. φύλ. 80, 28/12/1836)
Προσάρτηση 3 νέων χωριών στο Δήμο Αυλώνος
Κατά τη συγχώνευση των δήμων της Επαρχίας Τριφυλίας το 1840, αποσπάστηκαν από το Δήμο Δωρίου τα χωριά: Ρίπεσι (Κεφαλόβρυση), Πιτσά (Σιτοχώρι) , Αγριλιά και προσαρτήθηκαν στο Δήμο Αυλώνας (ΦΕΚ αρ. φύλ. 22, 17/12/1840). Ο πληθυσμός του Δήμου έφτασε τους 2.520 κατοίκους. Με αυτά τα χωριά και την Κοπάνιτσα, που δεν αναφέρεται, διατηρήθηκε ο Δήμος Αυλώνας μέχρι το 1914, όταν εφαρμόστηκε ο Νόμος ΔΝΖ του 1912 «Περί Δήμων και Κοινοτήτων» .
Στο διάστημα των 80 περίπου ετών (1835 έως 1914) διορίστηκαν ή εκλέχτηκαν δήμαρχοι από τα χωριά Σιδηρόκαστρο, Καραμούσταφα, Ρίπεσι.
Το 1844, άγνωστο πότε επαναδιορισθείς, υπηρετούσε ως δήμαρχος και πάλι ο Αναγν. Αλεξόπουλος που επικυρώνει πιστοποιητικά των αγωνιστών Κ. Αλεξόπουλου, Ν. Μαντά (ΑΑΕΒ, φακ Κ. Αλεξόπουλου, Ν. Μαντά).
Το 1846, άγνωστο πότε διορισθείς, ως δήμαρχος υπηρετούσε ο Νικ. Γεωργόπουλος ή Μπάλτας (όπως φαίνεται από άλλη πηγή) που επειδή ήταν αγράμματος υπέγραφε με σφραγίδα στην οποία είχε χαράξει το ονοματεπώνυμό του. Αυτό φαίνεται σε πιστοποιητικά αξιωματικών του Αγώνος από την Τριφυλία που εξέδωσαν για την πολιτική δράση του αξιωματικού του Αγώνος Χρ. Αναγνωστόπουλου, των αγωνιστών Νικ. Γ. Μπάλτα, Α. Λιακόπουλου (ή Ηλιακόπουλου), Καλ. Παπαθεοδώρου και άλλων.
Ο Ν. Γεωργόπουλος ήταν γιος του αξιωματικού του Αγώνος Γ. Μπάλτα και έλαβε ως επώνυμο το «Γεωργόπουλος» σε μνήμη του πατέρα του και από το μικρό του όνομα. Ο Γ. Σταθόπουλος διορίστηκε δήμαρχος Αυλώνος με το 29-12-1847 Βασιλικό Διάταγμα. Με το ίδιο Β.Δ. διορίστηκαν δημαρχιακοί πάρεδροι οι Νικ. Γεωργόπουλος ή Μπάλτας (πρώην δήμαρχος), Νικ. Ηλιακόπουλος, Αναγν. Θ. Θανασουλόπουλος και Παν. Μπάλτας (ΦΕΚ 4/16-02-1848, σελ 22β).
Στις 3 Μαρτίου 1848 απολύθηκε ο αστυνόμος του Δήμου Αυλώνος Α. Ν. Ηλιακόπουλος (ΦΕΚ 16/17-06-1848, σελ76β).
Στις 28 Φεβρουαρίου 1850 διορίστηκε δημαρχιακός πάρεδρος και ο Αναστ. Λαμπρόπουλος (ΦΕΚ 14/10-04-1850, σελ 104β).

Από το Καραμούσταφα έγιναν δήμαρχοι του Δήμου Αυλώνος οι εξής:
  • Κωνσταντίνος Τρουπάκης. Είναι ο πρώτος Καραμουσταφαίος δήμαρχος και διορίστηκε στις 28 Σεπτέμβρη 1841 (εφημ. Ταχύπτερος Φήμη, αρ. φύλ. 144, 6/10/1841, σελ 579 Α). Το 1842 το Επαρχιακό Συμβούλιο Τριφυλίας πρότεινε τη συγχώνευση των δήμων Αυλώνος και Δωρίου σε ένα, με την επωνυμία «Δήμος Δωρίου». Το Υπουργείο Εσωτερικών, όμως, απέρριψε την πρόταση με το εξής αιτιολογικό: «Θεωρούντες ότι η προτεινόμενη συγχώνευσις όχι μόνον δεν είναι αναγκαία, ως έχοντος εκατέρου των Δήμων τα μέσα της συντηρήσεως και αναπτύξεώς των, αλλά και εμπόδια ουσιώδη αντίκεινται εις την πραγματοποίησιν της προτάσεως ταύτης προερχόμενα από το ανόμοιον των ηθών των κατοίκων των δύο Δήμων και από την μεγάλην έκτασιν την οποίαν ήθελε τοιούτος Δήμος… Οι Δήμοι Δωρίου και Αυλώνος της Διοικήσεως Τριφυλίας μένουν όπως εσχηματίστησαν δια του από 01/09/1840 Ημετέρου Διατάγματος». Και η πρόταση απορρίφθηκε με το από 03/09/1842 Βασιλικό Διάταγμα ΦΕΚ, αρ. φύλ. 21, 21/09/1842, σελ 134 Α.
Απόρριψη αιτήματος για μεταφορά έδρα του Δήμου Αυλώνος από Σιδηρόκαστρο στο Καραμούσταφα
Το 1843 το Δημοτικό Συμβούλιο Αυλώνος πρότεινε τη μεταφορά της έδρας του δήμου από το Σιδηρόκαστρο στο Καραμούσταφα. Η πρόταση, όμως, αυτή απορρίφθηκε από το Επαρχιακό Συμβούλιο Τριφυλίας με το ακόλουθο αιτιολογικό: «Επειδή το χωρίον Σιδηρόκαστρον νυν πρωτεύουσα του Δήμου Αυλώνος είναι κεντρικώτερον ως προς τα λοιπά χωρία του Δήμου, πλησιέστερον δε και προς την πρωτεύουσαν της διοικήσεως (Κυπαρισσίαν), παρά το χωρίον Καραμούσταφα και εν ταυτώ πολυπληθέστερον… Θέλει διατελεί και του λοιπού πρωτεύουσα του Δήμου Αυλώνος». ΦΕΚ, αρ. φύλ. 34, 22/09/1843, σελ. 173 Α
Ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος πιθανολογεί ότι η επιστολή αυτή απεστάλη επί δημαρχίας Κωνσταντίνου Τρουπάκη, όντας Καραμουσταφαίος, και ότι υπηρετούσε και το 1843, διότι «μόνον Καραμουσταφαίος δήμαρχος ήταν δυνατό να εισηγηθή τη μεταφορά της έδρας του Δήμου από το Σιδηρόκαστρο στο Καραμούσταφα». Ο Τρουπάκης υπηρετούσε μέχρι το 1844 και τον διαδέχτηκε ο Αλέξης Αλεξόπουλος. Στα «Μεσσηνιακά 1969- 70», σελ. 281, αναγράφεται ότι: «Στα 1844, άγνωστο πότε επαναδιορισθείς υπηρετούσε ως δήμαρχος και πάλιν ο Αλέξης Αλεξόπουλος που επικυρώνει τα πιστοποιητικά των αγωνιστών Κ. Αλεξοπούλου και Ν. Μαντά».
  • Γεώργιος Βουδούρης (Κράντος): Έγινε τρεις τετραετίες δήμαρχος Αυλώνος. Εκλέχτηκε για πρώτη φορά το 1866. (Εφ. Καλαμών «Πελοπόννησος», αρ. φύλ. 172, 16/04/1866, σελ 1). Για δεύτερη φορά στις εκλογές του 1874. (Εφ. Αθηνών «Αλήθεια», αρ. φύλ. 2045, 11/01/1874, σελ 1). Για τρίτη φορά στις εκλογές του 1883. (Εφ. Αθηνών «Αιών», αρ. φύλ. 4209 και 4212, 07 και 12/07/1883, σελ 2γ). Πέθανε το 1891 σε ηλικία 85 ετών, αναγγέλλει δε το θάνατό του η «Νέα Εφημερίς» Αθηνών, αρ. φυλ. Α, 65, της 6ης Μαρτίου 1891, σελ 6α, ως εξής: «Απεβίωσε εις το Καραμούσταφα Τριφυλίας ο επί πολλά έτη διατελέσας δήμαρχος Αυλώνος Γεώργ. Βουδούρης, ογδοηκονταπενταετής, πατήρ του νυν δημάρχου κ. Ιωάν. Βουδούρη του εν τω υπουργείω των Οικονομικών τμηματάρχου κ. Αριστείδη Βουδούρη.
  • Γιαννάκης Γεωργ. Βουδούρης (Κράντος): Είναι γιος του προηγούμενου και βγήκε δήμαρχος δύο τετραετίες. Ήταν δήμαρχος όταν πέθανε ο πατέρας του το 1891, εκλέχτηκε δηλαδή για πρώτη φορά κατά τις εκλογές του 1887 μετά τη λήξη της δημαρχίας του πατέρα του. Για δεύτερη φορά στις εκλογές του 1895. Δεν πρόλαβε, όμως, να εξαντλήσει την τετραετία, γιατί πέθανε ως δήμαρχος την 30ή Ιανουαρίου 1896. «Το 1891 βγήκε δήμαρχος ο Παμεινώντας Σταθόπουλος… Έμεινε δήμαρχος μέχρι το 1895, τον διαδέχτηκε πάλι ο Γιαννάκης Βουδούρης, αλλά μετά δύο μήνες πέθανε.» (Κωνσταντινίδης, 1981)
  • Γεώργιος Γρηγ. Βουδούρης (Καλφακάκος): Είναι γνωστό ότι ο Γεώργιος Γρηγ. Βουδούρης υπήρξε δήμαρχος Αυλώνος, με άγνωστη τη χρονολογία εκλογής του. «Το έτος 1903 βγήκε δήμαρχος ο Γεώργιος Γρηγορίου Βουδούρης ή Καλφακάκος, από την Αυλώνα, ανεψιός του άλλοτε δημάρχου Γιαννάκη Βουδούρη. Εδημάρχεψε ως το 1907. Στις εκλογές της χρονιάς αυτής βγήκε ο Παμεινώντας Οικονομόπουλος… Ήταν ο τελευταίος δήμαρχος.» (Κωνσταντινίδης, 1981)
Καραμουσταφαίοι εισπράκτορες του Δήμου είχαν διοριστεί, πολλά χρόνια μετά το Θεόδωρο Μπουντούρη, ο Τάσης Γεωργάκη Γεωργακάς και Αριστείδης Γεωργάκη Καραμπεσύνης. Στα χρόνια τους, όμως, το αξίωμα του ειπράκτορα δεν είχε τη δύναμη που είχε στα πρώτα χρόνια της ίδρυσης των δήμων. Γραμματέας του δήμου Αυλώνος είχε διοριστεί ο Καραμουσταφαίος Επαμεινώνδας Τάση Γεωργακάς πριν χειροτονηθεί ιερέας.

Οι απογραφές στο Δήμο Αυλώνος από το 1841 μέχρι το 1907

Χρονολογία Απογραφής     Πληθυσμός Δήμου Αυλώνος

  • 1841                                         2.520
  • 1848                                         2.401
  • 1849                                         2.406
  • 1850                                         2.405
  • 1851                                         2.428
  • 1852                                         2.757
  • 1853                                         2.796
  • 1854                                         2.800
  • 1855                                         2.800
  • 1856                                         2.632
  • 1861                                         3.034
  • 1879                                         3.975
  • 1889                                         3.991
  • 1896                                         4.539
  • 1907                                         5.571


Οικισμός/Έτος
1830
1846
1879
1889
1896
1907
Καραμούσταφα
220
280
567
521
531
600
Τρουκάκι




70
72
Σκλαβέικα


44
59
70
151
Καλλίτσαινα
100
128
153
143
152
167
Σιδηρόκαστρο
280
477
672
738
721
895
Αγαλιανή
110
204
418
384
411
423
Αγριλιά

158
178
164
170
203
Άη Γιαννάκης




39
32
Βανάδα
40

95

158
194
Καημένη Γυναίκα




87
104



Πηγές: Χουλιαράκης Μιχαήλ, «Γεωγραφική, Διοικητική και Πληθυσμιακή Εξέλιξις της Ελλάδος 1821- 1971», Τόμος Α’, Μέρος ΙΙ, Αθήναι 1974
Μίμης Φερέτος, Τριφυλιακή Εστία, "Στο περιθώριο της Τριφυλιακής Ιστορίας"
Μίμης Φερέτος, Μεσσηνιακά 1968, 1969-70
Κανελλόπουλος Παναγιώτης, Καραμούσταφα- Τρουκάκι- Σκλαβέικα (Ιστορία- Λαογραφία), Εκδοτικός Οίκος Παλμός, Αθήνα 1975
  • Digg
  • del.icio.us
  • StumbleUpon
  • Yahoo! Buzz
  • Technorati
  • Facebook
  • TwitThis
  • MySpace
  • LinkedIn
  • Live
  • Google
  • Reddit
  • Sphinn
  • Propeller
  • Slashdot
  • Netvibes

0 σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου